Wat je moet weten over kleur (1) | Wat is kleur?

afbeelding in RGB kleuren

Welkom bij deze blog over kleur! Al schrijvende kwam ik erachter dat er zoveel leuke en interessante dingen te vertellen zijn over kleuren en hoe deze toe te passen in een huisstijl en website, dat ik besloten heb deze informatie te verdelen over een aantal blogs. Ik besloot bij het begin te beginnen, want wat is kleur nu eigenlijk precies? We leven dagelijks met kleur en kleuren nemen een belangrijke plek in ons leven in. Daarom gaat dit eerste deel over kleur in de basis.  In het tweede blogbericht over kleur ga ik dieper in op de emoties die bij de verschillende kleuren horen. En ten slotte vormt dit een mooie opstap naar hoe kleurgebruik effectief toe te passen op jouw huisstijl, logo en website.

Wat is kleur?

Kleur ontstaat wanneer (zon)licht weerkaatst of geabsorbeerd wordt door de objecten waar dit licht op schijnt. Bij het licht dat weerkaatst wordt, ervaren wij een bepaalde kleur. Zien we iets groens? Dan is dit het groene licht dat teruggekaatst wordt. Zwart betekent dat alle aanwezige kleuren worden geabsorbeerd, terwijl wit juist het effect is van terugkaatsing van alle kleuren. Om kleuren te kunnen waarnemen, is het nodig dat er licht aanwezig is! Bij afwezigheid van licht, ’s nachts bijvoorbeeld, kunnen we geen kleuren onderscheiden. Licht is een vorm van elektromagnetische straling waarbinnen iedere kleur een eigen golflengte heeft. Onze ogen kunnen golflengtes tussen de 750 en 400 nanometer waarnemen. Deze verschillende golflengtes bij elkaar, worden het kleurspectrum genoemd.

Prisma

Het was de natuurkundige Isaac Newton die ontdekte dat het daglicht wat wij ervaren als ‘wit’, met behulp van een glazen prisma kan worden gebroken in ‘alle kleuren van de regenboog’. Een prisma is in staat om kleuren te splitsen vanuit hun eigen, unieke brekingshoek. Hierbij heeft de kleur rood de grootste en de kleur violet de kleinste brekingshoek.

Regenboog

Een regenboog wordt zichtbaar wanneer het licht gebroken wordt door regendruppels, vandaar ook dat er voor het verschijnen van een regenboog zowel zonlicht als een hoge luchtvochtigheid (regen) aanwezig moet zijn. De ronde vorm ontstaat omdat regendruppels ook rond zijn. Sterker nog, een regenboog is eigenlijk volmaakt rond ondanks het feit dat we meestal maar een halve boog waarnemen!

De kleuren in de regenboog verschijnen, net als in het prisma natuurlijk, altijd in dezelfde volgorde. Ook dit heeft weer te maken met de brekingshoek. Er is een ezelsbruggetje bedacht om deze volgorde makkelijker te onthouden: ROGGBIV, ofwel: Rood, Oranje, Geel, Groen, Blauw, Indigo, Violet.

Kleurenleer

Een van de bekendste kleurenleren werd ontwikkeld door de Zwitserse kunstschilder Johannes Itten (1888-1967). Zijn kleurenleer is ons allen  zeer bekend: we hebben ‘m vanaf de kleuterschool geleerd en het beschrijft de kleurencirkel met de primaire, secundaire en tertiaire kleuren. Hoewel deze leer niet helemaal waterdicht is gebleken, blijft de indeling die Itten gemaakt heeft nog steeds zeer waardevol. Zo blijkt dat wanneer je alle kleuren van dit spectrum met elkaar mengt, er geen zwart uit komt maar donkerbruin. Ook is het moeilijk om tot een goede dieppaarse en frisse oranje kleur te komen. Magenta blijkt een betere vervanging te zijn voor rood.

• De primaire kleuren zijn: rood, geel en blauw. Deze kleuren kunnen niet door het mengen van kleuren worden verkregen en dienen als basis om een zo groot mogelijk kleurengamma te realiseren.
• De secundaire kleuren zijn: oranje, groen en violet. Dit zijn de kleuren die ontstaan wanneer je twee van de drie primaire kleuren met elkaar mengt.
• De tertiaire kleuren ontstaan wanneer je de drie primaire kleuren met elkaar vermengt.

Wat zijn CMYK en RGB kleuren?

afbeelding in CMYK kleuren

Er bestaat een verschil tussen kleur die gevormd wordt door pigment of door licht. Sommige kleuren kunnen wel door het menselijk oog worden gezien en sommige niet, zoals ultraviolet en infrarood licht. Het wel zichtbare licht kan worden samengesteld door Rood, Groen en Blauw (RGB). Deze kleuren bij elkaar opgeteld geven wit licht en worden daarom ook wel additieve kleuren genoemd. Het RGB-model wordt gebruikt voor het benoemen van kleuren voor bronnen die zelf licht produceren, zoals beeldschermen. Elke pixel op het scherm wordt gevormd door het samenbrengen van drie kleine, zeer dicht op elkaar staande maar toch gescheiden RGB lichtbronnen. Vanaf een redelijke kijkafstand zijn de afzonderlijke bronnen niet te onderscheiden, en zo nemen onze ogen het waar als één kleur. Het RGB kleurbereik is vele malen groter dan het CMYK systeem. Dat is heel belangrijk om rekening mee te houden in de ontwerpfase van een huisstijl! Houdt voor ogen dat de belangrijkste kleuren die je kiest voor je website ook bruikbaar zijn voor drukwerk. Kijk maar naar het verschil in de kleuren van de twee dromenvangers.

Voor drukwerk wordt een ander kleursysteem gebruikt dat veel lijkt op de kleurenleer van Itten. Op het papier wordt een pigment afgedrukt en naarmate er meer van eenzelfde pigment wordt gebruikt, wordt de kleurweergave steeds donkerder. Het papier geeft zelf geen licht, maar weerkaatst deze en worden er verschillende pigmenten over elkaar heen gedrukt dan ontstaan er verschillende kleuren. De drukwerkkleuren worden opgebouwd uit de secundaire kleuren Cyan (blauw + groen), Magenta (blauw + rood) en Yellow (rood + groen). Het is echter niet mogelijk om zwart te krijgen door vermenging van deze kleuren, vandaar dat er een vierde kleur Zwart aan wordt toegevoegd. Deze wordt Key genoemd om de verwarring met blauw te voorkomen (CMYK)

Zoals ik al aangaf in de inleiding is dit fijne basisinformatie over kleuren die zeer handig is om te weten als je aan de slag gaat met het ontwerpen van je logo, huisstijl en website. Het volgende artikel zal gaan over de functies en emoties van kleur.

Heb je nog vragen over kleuren? Heb jij al een logo en huisstijl? Voor welke kleuren heb je gekozen? Laat een reactie achter!